Αντριάνα Αρβανιτίδου
*από το αρχείο της κυρίας Νατάσας Παζαΐτη, ειδικής χειρουργού μαστού.

Καρκίνος, μια λέξη που σπέρνει τον φόβο. Κάποιοι δεν την συλλαβίζουν καν, φοβούνται.

Κακιά αρρώστια, επάρατη νόσος, αυτές τις φράσεις χρησιμοποιούσαν για χρόνια. Μα δεν βρισκόμαστε στον μεσαίωνα πια, ας συνέλθουμε από αυτές τις αντιλήψεις.

Είναι μια αρρώστια που με κάθε πέρασμα του χρόνου γίνονται καινούριες ανακαλύψεις, καινούριες θεραπείες και ο καρκίνος θεραπεύεται σε μεγάλο βαθμό στις μέρες μας. Κάθε είκοσι μέρες περνάω την βαριά πόρτα της κλινικής, έχει γίνει η καθημερινότητα μου. Παράπονα δεν κάνω και ούτε μ’αρέσει να είμαι απαισιόδοξη, ποτέ δεν ήμουν σε ότι δύσκολο και αν ερχόταν.

Το άκουσμα της είδησης ότι πάσχω δεν με σόκαρε, ψύχραιμη άκουγα την γιατρό μου να μου περιγράφει την όλη διαδικασία. Δεν άκουγα τίποτα, είχα κλείσει τον διακόπτη και είχα χαθεί σε όμορφες σκέψεις, σκέψεις που με έκαναν να νοιώθω όμορφα. Η μόνη λέξη που με τάραξε ήταν η χημειοθεραπεία, μια βόμβα στον οργανισμό μου. Μια φωνή μέσα στο κεφάλι μου μου φώναζε δεν έχεις τίποτα, μια γρίπη είναι, θα περάσει. Έτσι το είδα από την αρχή, μια μικρή γρίπη που θα με ταλαιπωρήσει λίγο παραπάνω. Ποτέ δεν έκανα στον εαυτό μου την ερώτηση «γιατί εγώ;». Ίσως γιατί ήξερα ότι με όλα τα άσχημα που είχα περάσει και τα είχα κλείσει μέσα μου κάποια στιγμή θα γινόταν όλο αυτό το ξέσπασμα. Η ψυχολογία μεγάλο θέμα σε αυτή την κατάσταση. Όταν είσαι σε υπερένταση είναι όλα καλά, μα σαν ο οργανισμός ηρεμήσει κάπου θα ξεσπάσει, πόση πίεση να δεχτεί εφόσον δεν έχουμε μάθει να τον φροντίζουμε.

Σε αυτή την περίπτωση μαζεύεις τις δυνάμεις σου, ότι έχει απομείνει και προχωράς. Ξεκινάει μια σειρά διαδικασιών που ούτε καν περιμένεις, δεν φαντάζεσαι σε τι κόσμο μπαίνεις και αν δεν το ζήσεις προσωπικά πότε δεν θα ξέρεις. Ακόμα και αυτός που είναι δίπλα σου δεν καταλαβαίνει σε τι σκοτάδια πολεμάς. Χειρουργείο, το πρώτο σοκ λένε, σου παίρνουν ένα κομμάτι του εαυτού σου. Εγώ δεν το είδα ποτέ έτσι, ένα κομμάτι είναι δεν θα κλάψω, ναι στεναχωρήθηκα αλλά δεν έκλαψα. Ότι είμαι εγώ είναι ακόμα εδώ.

Και ήρθε η ώρα να κάνω την πρώτη χημειοθεραπεία, αυτό με λύγιζε πιο πολύ. Αλλά ήθελα να ξορκίσω το κακό. Έβαλα τα πιο όμορφα ρούχα μου, έβαλα τα κοσμήματά μου, βάφτηκα και έβαλα το πιο έντονο κραγιόν μου και ναι τώρα ήμουν έτοιμη να μπω στη μάχη, αυτά θα ήταν τα όπλα μου σε όλη αυτή την πορεία, αυτά και το χαμόγελό μου ήταν αρκετά.

Σε κάθε θεραπεία ήμουν ακόμα πιο όμορφη. Αλλά ήρθε η ώρα μετά το τέλος της δεύτερης θεραπείας να πέσουν τα μακριά μαλλιά μου. Είπα στον εαυτό μου τρίχες είναι, δεν θα πεθάνουμε, θα βγουν ξανά και τότε ανακάλυψα την γνήσια ομορφιά. Τότε μου ήρθε η ιδέα με τα μακριά σκουλαρίκια, ένα κόσμημα που έκανε ακόμα πιο όμορφη τη χλωμή επιδερμίδα μου.

Δεν με απασχολούσαν ποτέ τα στατιστικά, ούτε και οι άλλες περιπτώσεις, γιατί κάθε πάθηση είναι προσωπική. Δεν ασχολήθηκα με τις εξετάσεις και τα αποτελέσματα αυτά τα άφηνα στους γιατρούς μου, εγώ είχα μια ζωή να ζήσω και να απολαύσω. Πρέπει να έχεις εμπιστοσύνη στην ομάδα σου, ο καθένας το έργο του. Εγώ έκανα ότι μου έλεγαν από ιατρικής άποψης. Η ζωή όμως ήταν δικιά μου, τίποτα δεν θα με έκανε να είμαι μίζερη και να χάσω στιγμές. Υπάρχουν στιγμές που θα πέσεις γιατί είσαι άνθρωπος αλλά δεν έμενα ποτέ για πολύ καιρό στα πατώματα. Μάζευα τα κομμάτια μου και φόραγα το χαμόγελο πάνω από τον πόνο και συνέχιζα.

Δεν υπάρχουν κανόνες στη ζωή, ούτε στην αρρώστια, αλλά η καλή ψυχολογία και η αγάπη είναι τα πιο δυνατά φάρμακα σε ότι άσχημο περνάς, και έμενα αυτό με έκανε να είμαι εδώ και να αναπνέω μια καινούρια ζωή.

Μέσα από ότι πέρασα κατάλαβα ότι τώρα θα ζήσω όλα μου τα όνειρα γιατί ο χρόνος δεν είναι δεδομένος και ότι αξίζει, είναι να μάθεις να ζεις στα άκρα κάθε δευτερόλεπτο.

Όταν φτάσει η ώρα να κλείσεις τα μάτια θα νιώθεις απόλυτα ευτυχισμένος σκεπτόμενος ότι έκανες στη ζωή σου ότι ακριβώς ήθελες.


Claire Dooley (Κλερ Ντούλι)
*συνέντευξη που πραγματοποιήθηκε από την Gemma Wilkes στο σπίτι της Claire τον Σεπτέμβριο του 2019.

Η Κλερ μπήκε σε τμήμα του WHYoutdoors το 2019 μετά από καρκίνο του μαστού.

Πάντα ήξερα για το τι ήταν αρχικά το PAC (Pancreas Cancer) καθώς είχαμε σχέση με την Τζιλ Μίλερ. Πήγα στο σχολείο με τις κόρες της και η Τζιλ ήταν πολύ γνωστή στο Frome, Somerset. Πιο πρόσφατα, μια φίλη χρησιμοποίησε τις υπηρεσίες σας όταν πέθανε η μαμά της και το βρήκε ωφέλιμο.

Πέρυσι διαγνώστηκα με καρκίνο στήθους. Προηγουμένως ο πατέρας μου είχε διαγνωστεί με καρκίνο του εντέρου όταν ήμουν 20 ετών, πέθανε όταν ήμουν 21. Η θεία μου και η ξαδέρφη μου είχαν επίσης καρκίνο του μαστού, επομένως ήταν μέρος της ζωής μας για μεγάλο χρονικό διάστημα. Αλλά είναι διαφορετικό όταν παίρνεις τη δική σου διάγνωση. Έκανα θεραπεία πέρυσι και φέτος προσπαθώ να βρω τη νέα μου ισορροπία. Πήγα σε μια εκδήλωση στο Royal United Hospital στο Bath, η οποία ήταν πολύ καλή εμπειρία. Σας επιτρέπει να συνειδητοποιήσετε ότι ακριβώς επειδή όλοι οι άλλοι μπορεί να πιστεύουν ότι έχετε τελειώσει τη θεραπεία και είστε καλά, δεν είστε και αυτό είναι φυσιολογικό, δεν πειράζει. Μου είπαν ότι θα με χτυπούσε ψυχικά μετά, πράγμα που συμβαίνει. Ο καταλύτης γι' αυτό ήταν ενώ έκανα θεραπεία πέρυσι, δύο άλλες μαμάδες στο νηπιαγωγείο διαγνώστηκαν με καρκίνο του μαστού. Μία από το διδακτικό προσωπικό του νηπιαγωγείου είχε επίσης καρκίνο όταν ήταν 30 ετών, έτσι δημιούργησε αυτήν την ομάδα για να μας ενθαρρύνει να υποστηρίζουμε ο ένας τον άλλον. Μια από τις μαμάδες πλησίαζε στο τέλος της θεραπείας της, αλλά δυστυχώς της είπαν λίγο πριν την Ημέρα της Μητέρας ότι είχε εξαπλωθεί και πέθανε λίγες εβδομάδες αργότερα.

Τον Δεκέμβριο η θεία μου, η οποία είχε καρκίνο του μαστού, μου είπε προηγουμένως ότι είχε διαγνωστεί με καρκίνο του οισοφάγου, αλλά είχε εξαπλωθεί και στο συκώτι της. Έτσι, έφυγε από τη ζωή πριν από μερικές εβδομάδες. Περιττό να πω ότι ήξερα ότι χρειαζόμουν κάποια βοήθεια. Πάντα πίστευα ότι θα το κάνω κάποια στιγμή, οπότε ήμουν προετοιμασμένη. Στην εταιρεία-εργοδότη μου φέρθηκαν εξαιρετικά και μου πρόσφεραν προγράμματα βοήθειας εργαζομένων και συμβουλές, αλλά πάντα έλεγα, «είναι εντάξει, δεν χρειάζεται, υπάρχει μια τοπική φιλανθρωπική οργάνωση που ξέρω ότι θα είναι πάντα το πρώτο μου λιμάνι». Έτσι, τηλεφώνησα εκεί, αναφέρθηκα στην υπόθεση του εαυτού μου και με πήραν στο τηλέφωνο πίσω. Ακόμη και η απλή αναφορά στον εαυτό σας είναι ένα τόσο θετικό βήμα και στη συνέχεια το να λάβετε αυτό το τηλεφώνημα πίσω, κατά τη διάρκεια του οποίου επί μισή ώρα μιλάτε για να περάσετε τις λεπτομέρειες της περίπτωσης σας είναι επίσης αρκετά καθαρτικό. Για να ακούσετε κάποιον να σας δώσει μερικές συμβουλές ή να σας καθησυχάσει και στη συνέχεια να σας παρουσιάσουν επιλογές και πράγματα που μπορεί να λειτουργήσουν για εσάς. Σκέφτηκα ότι υπήρχε μόνο μία επιλογή συμβουλευτικής 1-1, την οποία θα επέλεγα επίσης. Στη συνέχεια, όμως, όταν παρουσιάστηκε η επιλογή του WHYOutdoors, μου έκανε μεγάλη εντύπωση. Εξακολουθώ να μην μπορώ να πιστέψω τη συγκυρία, και δεν πιστεύω στις συμπτώσεις, αλλά αυτό από μόνο του είναι ένα υπέροχο συναίσθημα. Όταν ανέφερε αυτή την πιλοτική υπηρεσία που θα γινόταν σε δάσος, όπου θα ανάβανε μια ωραία φωτιά. ένιωσα ότι επέστρεφα στα εφηβικά μου χρόνια και σκέφτηκα «Τελείωσε, θέλω να το κάνω».

Δεν ήξερα πραγματικά τι να περιμένω, κανείς μας δεν το ήξερε. Ακόμη και εκείνη την πρώτη μέρα, ήσουν λίγο νευρική, ήταν πολύς ο δρόμος να διανύσεις, αλλά ήξερες ότι ήξεραν ότι θα ήταν δύσκολο, οπότε ήταν σχεδόν σαν περιπέτεια. Ξεχνάς ότι είναι η συμβουλευτική που κάνει την ιδιοφυή διαφορά. Το πρώτο πράγμα που έκαναν μετά από ένα φλιτζάνι τσάι, ήταν να μας ρωτήσουν ποιοι είμαστε και τι μας έφερε εκεί. Πήγα πρώτη και μετά αισθανθήκαμε όλοι πραγματικά συναισθηματικά φορτισμένοι, νιώσαμε πραγματικά κάθαρση και δέσαμε ως ομάδα αμέσως. Δεν μας ζήτησαν να ανοίξουμε τις καρδιές μας, αλλά μας έδωσαν τον χώρο να το κάνουμε. Ακόμα και να πεις μόνο τι πέρασες και γιατί είσαι εκεί είναι αρκετό. Μου άρεσε το γεγονός ότι μας είχε προσφερθεί η ευκαιρία σε όλους επειδή είχαμε καρκίνο, αλλά νομίζω ότι αυτό το στυλ πρακτικής ή θεραπείας θα λειτουργούσε για κάθε άνθρωπο, ανεξάρτητα από το πού βρίσκεται και τι έχει περάσει. Αλλά ήταν καλό που υπήρχε ένα κοινό θέμα, και νομίζω ότι θα λειτουργούσε εξίσου καλά αν ήσουν ο συγγενής κάποιου με καρκίνο, όλοι σε παρόμοια θέση.

Ξέρω ότι η γιόγκα και η ενσυνειδητότητα υποτίθεται ότι είναι καλό για σένα, αλλά είναι πολύ διαφορετικό από το να κάθεσαι εκεί και να το κάνεις μόνος σου, από το να σου λέει κάποιος να φύγεις μόνος σου για 20 λεπτά και μετά να σε καλέσει και να ρωτήσει τι έκανες ή σκέφτηκες. Σε κάνει να αναλογίζεσαι «τι σκέφτηκα», αλλά αυτό που βγαίνει από το στόμα σου σε εκπλήσσει και μετά το να ακούς τι λένε οι άλλοι τρέφει εσένα και αυτούς. Είχαμε εργασίες για το σπίτι, τις οποίες βρήκα συναρπαστικές καθώς μόλις είχα αρχίσει να επιστρέφω στη δουλειά. Έπρεπε να περάσουμε 10-15 λεπτά την ημέρα απλώς καθισμένοι, να βρούμε κάπου, ίσως στον πίσω κήπο μας. Αυτό συνδέθηκε με την πρώτη μας συνεδρία, η οποία ήταν εμπειρία προς την συνειδητοποίηση της στιγμής που ζούμε, ένα είδος προσγείωσης στο τώρα. Διάλεξα ένα σημείο στον κήπο, όπου μπορούσα να καθίσω και να εξασκήσω την τεχνική προσγείωσης. Είπαν ότι μπορούσαμε να το γράψουμε. Δεν το έκανα σε βιβλίο εκείνη την πρώτη εβδομάδα, απλώς βρήκα λίγο χαρτί. Υπήρχαν μέρες που σκέφτηκα «Δεν μπορώ να βρω 5-10 λεπτά, γιατί δεν μπορώ να το κάνω; Γιατί είναι δύσκολο αυτό;». Σκέφτεστε συνεχώς ότι πρέπει να κάνω γιόγκα ή να πάω στο γυμναστήριο και όλα αυτά είναι αυτές οι λίστες με πράγματα, και κάνετε συνεχώς άλλα πράγματα. Έτσι, για μένα η πραγματική αποκάλυψη εκείνη την εβδομάδα ήταν πόσο δύσκολο ήταν να το κάνω και πόση διαφορά ένιωθα αν το έκανα.

Υπήρχε ένα ένα ζευγάρι από εμάς που είχε τελειώσει τη θεραπεία φέτος ή πέρυσι και ένα ζευγάρι που είχε τελειώσει πριν από μερικά χρόνια, οπότε η κούραση ήταν ακόμα εκεί. Το ένοιωσα και εγώ, το να είμαι εξαιρετικά απογοητευμένη με το σώμα μου και την ικανότητά του να επανέλθει στο φυσιολογικό, κυρίως να επανέλθει το ανοσοποιητικό μου σύστημα στο φυσιολογικό. Αλλά συνέχισα να κρυώνω, κατέληξα σε αντιβιοτικά. Ήθελα να επιστρέψω στη δουλειά, πρώτα τον Φεβρουάριο και μετά τον Απρίλιο. Ένα από τα πράγματα που κατέγραψα κατά τη διάρκεια εκείνης της πρώτης συνεδρίας ήταν ότι ήμουν τόσο απογοητευμένη με την ταχύτητα της φυσικής μου απόκρισης. Οι υπεύθυνοι των μαθημάτων επεσήμαναν ότι ο φυσικός κόσμος έχει πολύ πιο αργό ρυθμό, όντας πολύ υπερφορτωμένος με διαδικασίες αλλά όχι με εμφανή τρόπο. Κοιτάξαμε μερικά ποιήματα στα οποία είχα ευαισθητοποίηση, πράγματα όπως «μην σκέφτεσαι το τρίτο βήμα, σκέψου το επόμενο βήμα», στα οποία επιστρέφω πολύ.

Ήξερα ότι ο τρόπος που αντιμετώπιζα τα συνηθισμένα άγχη των ημερών πριν πάθω καρκίνο, πιθανώς συνέβαλε στο να αρρωστήσω αρχικά. Ήμουν σχεδόν πανικοβλημένος ότι η ζωή μου θα επέστρεφε στο τότε φυσιολογικό επίπεδο, αλλά ταυτόχρονα θα υπήρχε ένα μεγάλο μάθημα που θα έχανα. Ένιωσα ότι κάτι έπρεπε να αλλάξει, ήξερα ότι το φυσιολογικό θα ήταν διαφορετικό, αλλά δεν ήθελα απλώς να επαναλάβω την ίδια συμπεριφορά που είχα πριν. Προσπαθούσα να διαχειριστώ την κούραση είτε στο ψηλό είτε στο χαμηλό επίπεδο, όταν ένιωθα κουρασμένος, ξάπλωνα στον καναπέ και ίσως έβλεπα τηλεόραση για διάστημα που όμως ποτέ δεν ένιωθα ότι ήταν αρκετά μεγάλο. Θα μπορούσα να είμαι εκεί για ώρες και ίσως να ένιωθα λίγο καλύτερα, αλλά χωρίς πραγματικά σημαντικό αποτέλεσμα. Ωστόσο, 10 λεπτά κάθισα στον κήπο μου και ήδη δεν αισθάνομαι κουρασμένη, μπορεί να αισθάνομαι λίγο μόλις μπω μέσα, αλλά για μένα η ανταλλαγή ενέργειας είναι απίστευτη. Σχεδόν ακόμα δεν μπορώ να το πιστέψω, αλλά λειτουργεί. Επομένως είναι αποτελεσματικό και πλέον δεν έχω επιθυμία για να αφιερώσω ώρα στον καναπέ, αλλά αν απλώς βγω έξω και το κάνω για 10 λεπτά, τότε μπορώ να αρχίσω να το εντάσσω στη ρουτίνα μου και να μην ανησυχώ για αυτό. Ήταν ανεκτίμητο και μια πραγματική αποκάλυψη, ήταν όλα όσα χρειαζόμουν, ενώ στην πραγματικότητα, όταν ξεκίνησα, δεν ήξερα καν τι χρειαζόμουν. Αλλά με βοήθησαν να το διαπιστώσω αυτό. Ένιωθα σαν να είχα την ευκαιρία να ξαναεπισκεφτώ πράγματα που έκανα και συνειδητοποιώ ότι καθώς προχωρά η ζωή μας, αποδεσμευόμαστε από το φυσικό μας περιβάλλον. Όταν σκέφτεστε όλες τις ευτυχισμένες στιγμές που είχατε όταν ήσασταν παιδί, πολλές από αυτές είναι γύρω όταν είστε έξω, πάνω σε ένα δέντρο ή σε μια πισίνα ή τρέχετε σε ένα χωράφι.

Σε μια μέρα ευεξίας που πήγα, μου είπαν ότι η κοινωνία σου δίνει έξι εβδομάδες μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας και μετά υποτίθεται ότι θα επιστρέψεις στο φυσιολογικό. Ο κόσμος θα πει «πώς είσαι; Φαίνεσαι πολύ καλά» και η σκέψη σου είναι «εντάξει, μπορεί να φαίνομαι καλά, αλλά…», ένιωθα ευκολότερα ψυχικά όταν ήμουν σε θεραπεία επειδή όλοι ήξεραν ότι ήμουν στο πάτωμα, ενώ τώρα περιμένεις να είμαι καλά και δεν είμαι.

Τελείωσα αυτό το μάθημα τον Αύγουστο και τώρα αισθάνομαι ότι πέρασα μια πραγματική εμπειρία έμπνευσης και μπορώ πραγματικά να δω τα οφέλη αυτής της πρακτικής για όλους. Για μένα προσωπικά νιώθω ότι έχω κάποια εργαλεία και στρατηγικές που έχω βρει για τον εαυτό μου. Εξακολουθώ να εξασκώ τις τεχνικές κάθε μέρα, χωρίς συνταγές, όπως και πότε. Μπορώ να δω ότι όλοι στο μάθημα ένιωσαν το όφελος, θα συναντηθούμε ξανά σε ένα μήνα και θα είναι ενδιαφέρον να δούμε πώς όλοι μας έχουμε προχωρήσει με αυτό.

Ένιωσα πραγματικά εμπνευσμένη από αυτό. Ακούγοντας μόνο τη βροχή, πριν από δύο χρόνια θα ήμουν καθισμένη στον υπολογιστή μου και δεν θα το είχα προσέξει, δεν θα είχα τον χρόνο να βγω έξω και να σταθώ μέσα στη βροχή, κάτι που θα έκανα τώρα γιατί είναι ανεκτίμητο. Κατά κάποιο τρόπο νιώθω πραγματικά τόσο ευγνώμων που πέρασα όλη την υπόθεση, για το πόσα έμαθα, οπότε είναι πολύ δυνατό. Ήταν δώρο να έχω χρόνο να είμαι έξω, ανυπομονούσα να είμαι εκεί κάθε εβδομάδα. Συνειδητοποιώ τώρα ότι δεν έδωσα πολλή σημασία στο υπόλοιπο σώμα μου, καθώς γερνάμε το συνειδητοποιούμε θέλοντας και μη, όμως νομίζω ότι μέχρι τότε το αγνοούμε και δεν βλέπουμε την αξία μιας πιο ολιστικής προσέγγισης. Έτσι, είμαι ευγνώμων που είχα μια εμπειρία αφύπνισης και μου έδωσε μια πραγματική αίσθηση προοπτικής, επιτρέποντάς μου να επεξεργάζομαι νέα πράγματα που αφορούν εμένα ως άτομο. Συνολικά, σκέφτηκα ότι αυτό ήταν εξαιρετικό και θα το συνιστούσα σε οποιονδήποτε.


*από τo κανάλι youtube της Δρ. Ελένης Γαλάνη (Ογκολόγος Παθολόγος, Αναπληρώτρια Διευθύντρια Β' Ογκολογικής Κλινικής, Νοσοκομείο Metropolitan - Συντονιστική Επιτροπή των W4O Hellas - Γυναίκες στην Ογκολογία)

Κα Σίσσυ Σακελλαρίδου
Η τέχνη της επιβίωσης μετά τον καρκίνο (Βιωματική μαρτυρία)

Κα Σίσσυ Γιακουμή
Καρκίνος κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης (Βιωματική εμπειρία)